دریاچه آب شیرین در دامنه اشترانکوه یکی از جاذبه‌های دیدنی و تفریحی استان لرستان است که حتی در کل کشور شناخته شده است. دریاچه گهر، یکی از زیبایی‌های استان لرستان است که در قلب اشترانکوه جای گرفته است، این منطقه بکر دارای طبیعت بی‌نظیری است که به مقصدی مهم برای طبیعت‌گردان تبدیل شده است.
دریاچه گهر در استان لرستان از ذوب شدن برف‌های اشترانکوه و انباشته شدن آب آن در پشت سد طبیعی ایجاد شده است. فراوانی نسبی آب‌های ورودی به این دریاچه باعث می‌شود سرریز آب آن به دریاچه پایینی (بزرگ) بریزد. این دریاچه همانند آبگیر بزرگی است که از چشمه‌ها، آبشارها و سراب‌ها سیراب و در تابستان و زمستان راکد می‌ماند. بیشتر سطح دریاچه زمستان کاملا یخ می‌بندد و چشم‌انداز زیبا و خاصی را به گهر می‌بخشد.
موقعیت جغرافیایی دریاچه گهر
دریاچه گهر در مرکز منطقه حفاظت شده اشترانکوه در بخش انتهایی تنگ تا پله قرار گرفته است. تنگ تا پله دره‌ای است در جهت شمال‌شرقی (جنوب‌شرقی) که اطراف آن را کوه‌های اشترانکوه فراگرفته است. زیبایی خیره‌کننده و چشم‌اندازهای بدیع دریاچه سبب شده هر ساله با وجود سختی راه، انبوهی از مردم لرستان، استان‌های اطراف و دیگر نقاط کشور، با پای پیاده یا سواره به دیدن دریاچه و زیبایی‌های آن بروند و چند روزی از اوقات فراغت خود را در آنجا سپری کنند. این دریاچه در نزد کشورهای خارجی به نام دریاچه ایران مشهور است.
موقعیت دریاچه روی نقشه
تشکیل دریاچه گهر
دریاچه گهر به احتمال زیاد در اثر وقوع زمین‌لرزه‌ای بزرگ به وجود آمده است. در واقع، این دریاچه به واسطه بسته شدن دره توسط یک سنگ ریزش عظیم تشکیل شده است. دریاچه کوهستانی گهر که روی گسل اصلی امروزی زاگرس (بخش دورود) قرار دارد، بر پهنه مرکزی زمین‌لرزه فاجعه بار دره سیلاخور در تاریخ ۱۲۸۷/١١/۳ هـ.ش با بزرگای ۴/٧=Ms منطبق است. بنابراین این دریاچه احتمالا در اثر جنبش گسل دورود و رویداد یک زمین لغزش-سنگ ریزش تشکیل شده است.
مشخصات دریاچه ها گهر
دریاچه گهر بزرگ (کله گهر): در منطقه حفاظت شده اشترانکوه و در ارتفاع ٢۴٠٠ متری از سطح دریا قرار گرفته است. حداکثر عمق دریاچه به ٢٨ متر و مساحت سطح آبی آن به حدود ١٠٠ هکتار می رسد. طول دریاچه اصلی گهر را ١۵٠٠ متر و عرض متوسط آن را بین ۵٠٠ تا ٨٠٠ متر برآورد کرده‌اند.
دریاچه گهر کوچک (کره گهر): ارتفاع آن از سطح دریا ٢۴۵٠ متر و مساحت تقریبی آن حدود ٧ هکتار است. طول آن ۵٠٠ متر و عرض آن حدود ١۵٠ متر است. حداکثر عمق آن نیز در حدود ۴ متر است.
مسیر دسترسی به دریاچه
مسیر کوهنوردان
از دورود به طرف الیگودرز بعد از کیلومتر ٢٠ به روستای دربند می‌رسیم که درختان و بیشه‌های انبوهی دارد. ادامه راه ما را به طرف ایستگاه دربند می‌رساند که پس از گذشتن از روی ریل راه‌آهن و عبور از پل رودخانه در نهایت به روستای تیون می‌رسیم (جاده آسفالت است). بعد از دو و نیم ساعت پیاده‌روی به کنار جویباری می‌رسیم که ادامه راه ما را به پناهگاه اول می‌رساند. سپس با طی دو ساعت به چال کبود و پناهگاه دوم می‌رسیم که محل مناسبی برای شب ماندن است. سمت چپ آن قله لایو قرار دارد. قله سن‌بران از یخچال سمت چپ با طی زمان حدود سه ساعت و قله گل‌گل نیز با قدری زمان کمتر صعود می‌شود و بهترین مسیر رسیدن به دریاچه است که با صعود قله گل‌گل به سمت قله لایو سرازیر شده (شرق)، نیم ساعتی بعد به محلی V شکل می‌رسیم که سمت راست ما دریاچه قرار دارد.
مسیر عمومی
راه اصلی آن از شهرستان درود با خودرو به گردنه دوش دراز – قریه درب آستانه (امام زاده شاه پیروانی) و دو راهی سراوند و چشمه تلمه‌زار است. بعد از جاده ماشین رو گردشگران پیاده باید به چشم دره، چشمه تلمه‌زا، گردنه گله چیره، بنار نر میون، گردنه پنبه کار دره نگار و سفید آب، بناره گهر به دریاچه دیدنی گهر می‌رسند. حرکت از محلی به نام سرچشمه (در حومه شهر دورود به فاصله حدود ٢٠ کیلومتر) با ارتفاع ٢٣۶۵ متر از سطح دریا آغاز می شود. در مسیر رفتن از سرچشمه به دریاچه گهر باید مسافتی ١٨ کیلومتری را با فراز و نشیبی بسیار پیمود و از کنار دره نگار (نی گاه) و بالای گردنه پنبه کار بگذریم و جالب است که در نهایت به دریاچه می‌رسیم که ارتفاع آن از سطح دریا ٢٣۶٠ متر است؛ یعنی تقریبا به اندازه ارتفاع مبدأ. مرتفع ترین نقطه مسیر، بالای گردنه پنبه کار با ارتفاع ٢۵۵٠ متر و پایین‌ترین نقطه چشمه پنبه کار در پایین گردنه با ارتفاع ١٩۵٠ متر است. دریاچه در دامنه جنوبی اشترانکوه و قله سن بران قرار دارد. دریاچه دیگری در بالادست این دریاچه قرار دارد که به دریاچه بالا یا دریاچه کوچک یا دریاچه دوم موسوم است که در حال از بین رفتن است و برای رسیدن به آن باید حدود ٢ ساعت پیاده‌روی کرد.
پوشش گیاهی و جانوری منطقه
۶٨ گونه انحصاری گیاهی در منطقه حفاظت شده اشترانکوه در استان لرستان وجود دارد. در جریان اجرای طرح شناسایی و بررسی تنوع زیستی و عرصه‌های طبیعی مناطق حفاظت شده استان لرستان، کارشناسان، بیش از ۶٠٠ گونه گیاهی در منطقه حفاظت شده اشترانکوه شناسایی کردند. حدود ۵٣ گونه درخت و درختچه نیز در این منطقه حفاظت شده شناسایی شده‌اند، پوشش گیاهی آن بیشتر از گونه‌های زرشک، شیرخشت، سیب وحشی، گردو، بید، دافته، شنگ، ارژن، انجیر، گون، گز، بادام وحشی و در قسمت بالا دست دریاچه بزرگ و دریاچه کوچک درخت‌های اورس، ارجن و بید پراکنده است.
اشترانکوه یکی از مناطق منحصربه‌‌فرد استان لرستان است که به لحاظ برخورداری از شرایط ویژه اکولوژیکی و توپوگرافی زیستگاه مناسب و مستعدی برای رشد و تکثیر وحوش به‌ویژه پستانداران بزرگ است و به همین دلیل از دیرباز به‌‌عنوان یک شکارگاه ممتاز مورد توجه عشایر و اعیان و اشراف بوده است.
پستاندارانی چون کل و بز، آهو، قوچ، خرگوش، شغال، روباه، گراز، گرگ، پلنگ، خرس قهوه‌ای و گربه وحشی را می‌توان از مهم‌ترین گونه‌های شناسایی شده اشترانکوه دانست. گونه‌های پرندگان این منطقه حفاظت شده ١٩۵ مورد است که از مهم‌ترین آنها می‌توان به کبک دری، تیهو و شاهین اشاره کرد. همچنین ٣٠ گونه از خزندگان و پنج‌گونه دوزیست نیز در این منطقه شناسایی شدند. انوع مارها چون افعی یا گرزه مار نیز در این منطقه زندگی می‌کنند.
ماهی‌های موجود در دریاچه
از مهم‌ترین ماهی‌های این دریاچه می‌توان به قزآلای رنگین کمان و قزل آلای خال قرمز اشاره کرد.
١- قزل آلای خال قرمز (Brown Trout)
٢- قزل آلای رنگین کمان (Rainbow Trout)
٣- زردپر (Barbe Fish)
در پایان پیشنهاد می‌کنم دوستان اهل طبیعت‌گردی حتما از این دریاچه بی‌نظیر دیدن کنند و تجربیاتشان را با ما به اشتراک بگذارند.
